Sản phụ khoa, Bệnh sau sinh
Đau bụng sau sinh đẻ ở phụ nữ
Th8
Đau bụng sau sinh đẻ
ĐAU BỤNG SAU SINH – SẢN HẬU ĐAU BỤNG
Sản hậu đau bụng là tiếng gọi chung chứng đau bụng sau sinh đẻ. Căn cứ vào chỗ đau khác nhau có thể chia ra làm 2 loại: đau bụng trên và đau bụng dưới. Chứng đau bụng dưới còn gọi là nhi chẩm thống (đau cẩy hay đau máu dạ con).
Đau bụng đối với người mới đẻ không phải chứng nhẹ vì sau khi đẻ rồi nguyên khí hao tổn, các huyết mạch đều trống rỗng, phải có dinh dưỡng đầy đủ để bổ sung vào chổ huyết tiêu hao. Nếu sau khi sinh đẻ mà đau bụng thì rất dễ ảnh hưởng đến sự thu nạp và vận hóa của tỳ vị, làm cho nguồn cung cấp chất dinh dưỡng bị mất đi và cơ thể đã hư nhược lại thêm hư. Nguy hại rất nhiều tới sức khỏe của sản phụ.
Sản hậu đau bụng được bàn đến trong Thiên Phu nhân sản hậu bệnh mạch chứng tinh tri của sách Kim quỹ yếu lược sách chép: ” Sản hậu bụng đau xoắn thì dùng Đương quy sinh khương dương nhục thang làm chủ. Sản hậu đau bụng phiền muộn, đầy tức, không nằm được thì dùng Chỉ thực thược dược tán làm chủ”.
Sản hậu đau bụng dùng Chỉ thực thược dược tán mà không khỏi, đó là trong bụng có huyết khô kết đọng dưới rốn thì dùng hạ ứ huyết thang làm chủ, bài này củng chữa chứng kinh nguyệt khong thông”.
NGUYÊN NHÂN ĐAU BỤNG SAU SINH ĐẺ
Chứng sản hậu đau bụng có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu có 4 loại: huyết hư,huyết ứ, hàn ngưng, thực trệ.
- Huyết hư
Sau khi đẻ mất huyết quá nhiều, huyết hư khí yếu, chuyển vận chậm trể.
- Huyết ứ
Sau khi để huyết hôi ra ít, huyết ứ tích lại ở trong.
- Hàn ngưng
Sau khi đẻ không kiêng cữ được tốt, phong hàn nhân chính khí hư mà xâm vào làm cho khí huyết nguwnh trệ.
- Thực trệ
Sau khi đẻ khí huyết đều hư, tỳ vị củng yếu gây ăn uống đình trệ.
Đau bụng ở phụ nữ sau khi sinh đẻ
CHỮA ĐAU BỤNG SAU SINH
- Đau bụng sau sinh do huyết hư
1.1. Triệu chứng
Sau khi đẻ trong bụng đau quặn mà mềm, đầu choáng, tai ù, vùng eo lưng đau thắt, kiêm hàn thường sắc mặt thấy xanh nhợt, người lạnh, chân tay lạnh, bụng đau, gặp nóng thì đỡ, chất lưỡi trắng nhợt rêu mỏng, mạch trầm trì.
1.2. Phương pháp điều trị: tư âm bổ huyết.
1.3. Phương thuốc: dùng bài Đương quy sinh khương dương nhục thang.
| Đương quy | 24g | Sinh khương | 200g |
| Dương nhục( thịt dê) | 400g |
Ba vị trên dùng nước 500 ml, nấu lấy 250ml mì uống ấm ngày uống 3 lần.
Cách gia giảm:
* Nếu hàn nhiều thì bội sinh khương thành 400g, thêm nước 300ml.
* Đau nhiều mà nôn mửa thì gia: quất bì 80g, bạch truật 40g.
– Trường hợp kiêm hàn thì cần dưỡng huýêt, tán hàn, dùng bài Đương quy kiền trung thang,
| Đương quy | 16g | Thược dược | 24g |
| Đại táo | 16g | Sinh khương | 8g |
| Quế chi | 12g | Cam thảo | 8g |
Nước 300ml, sắc lấy 100ml chia làm 3 lần. uống ấm.
Cách gia:
* Nếu hư lắm thì gia kẹo mạch nha 24g, sắc thuốc gạn được rồi, để lưa cho kẹo mạch nha vào cho tan ra.
* Nếu mất huyết quá nhiều hoặc băng huyết, nục huyết không thôi thì gia đại hoàng 8g, a giao 8g, hợp cả 8 vị trên sắc được rồi thì cho a giao vào mà uống. Sau dẻ trong phạm vi một tháng nên uống luôn cho người khỏe mạnh.
2.Đau bụng sau sinh do huyết ứ
2.1. Triệu chứng
Đau bụng sau sinh dữ dội, có hòn cứng rắn, ấn vào càng đau hơn, huyết hôi ra ít, sắc mặt tím bầm, ngực bụng trướng đầy, đại tiện táo, chất lưỡi hơi tía, mạch trầm sáp, kiêm khí trệ thì tất nhiên bụng đau trướng, mạch huyền sáp.
2.2. Phương pháp điều trị: hành huyết, trục ứ.
2.3. Phương thuốc: dùng bài Thất tiếu tán
| Bồ hoàng | 20g | Ngũ linh chi | 20g |
Tán bột, mỗi lần dùng 8g với rượu và đông tiện ( mỗi thứ một nửa).
– Trường hợp kiêm khí trệ thì nên hành khí, dùng bài Chỉ thực thược dược tán.
+ Chỉ thực ( sao đen hết)
+ Thược dược
Hai vị trên bằng nhau, tán bột, mỗi lần uống 8g, ngày uống 3 lần.
- Đau bụng sau sinh do hàn ngưng
3.1. Triệu chứng
Sau khi đẻ sắc mặt xanh nhợt, bụng dưới lạnh đau, không thích xoa nắn, gặp nóng thì đỡ đau, tay chân mát lạnh, chất lưỡi xám nhợt rêu trắng trơn, mạch trầm khẩn.
3.2. Phương pháp điều trị: thông huyết, tán hàn, tiêu tích trệ.
3.3. Phương thuốc: dùng bài Hương quế hoàn.
| Đương quy | 120g | Xuyên khung | 60g |
| Quế tâm | 60g | Mộc hương | 60g |
Tán bột, nấu đương cát với bột thành hồ để làm hoàn, lấy lá sen ròi sắc nước mà nuốt với 12g thuốc hoàn, chia 2 lần trong ngày.
- Đau bụng sau sinh do thực trệ
4.1 Triệu chứng
Sau khi đẻ, bụng trên đau, ấn vào không bớt, ợ ra mùi thức ăn, không muốn ăn, đại tiện ít mà lỏng, có mùi chua, rêu lưỡi dày nhớt, mạch hoạt.
4.2. Phương pháp điều trị: kiện tỳ, tiêu tích.
4.3. Phương thuốc: dùng bài Ngũ vị dị công tán gia giảm.
| Nhân sâm | 12g | Trần bì | 8g |
| Sơn trà | 8g | Thần khúc | 12g |
| Bạch linh | 12g | Chích thảo | 4g |
| Bạch truật | 12g | Sinh khương | 4g |
Liên hệ Bác sĩ: Nguyễn Như Hoàn để được điều trị
