Chữa chứng không ngủ được

KHÔNG NGỦ ĐƯỢC

Không ngủ được là chỉ thường xuyên bị kém ngủ hoặc suốt đêm không ngủ được.

Mất ngủ là một triệu chứng có trong rất nhiều loại bệnh. Theo YHCT Ngủ kém có liên quan trực tiếp đến tạng Tâm, liên quan gián tiếp tới các tạng Can, Tỳ, Thận, và Đởm.

Ở mỗi tạng xuất hiện triệu chứng mất ngủ đều có đặc điểm riêng. Ví dụ như:

• Tâm gây kém ngủ thường kiêm có chứng hay quên, miệng hay lở rộp, đại tiện táo.
• Tỳ gây kém ngủ thường kiêm có chứng uể oải, kém ăn ăn không ngon, hụt hơi, đi ngoài phân nát, dễ ra mồ hôi. Bài thuốc thường dùng: Quy tỳ thang gia vị
• Can gây kém ngủ thường kiêm chứng hư phiền, đắng miệng, miệng khát bực tức, cáu gắt, nếu nặng đau tức vùng mạng sườn, mắt đỏ, ù tai, nước tiểu vàng, hoa mắt chóng mặt, đau đầu, tiện táo. bài thuốc hay dùng: Long đởm tả cang thang gia vị.
• Thận gây kém ngủ thường kiêm chứng nóng từng cơn, đau lưng mỏi gối, giảm sinh lý bài thuốc thường dùng: Tri bá bát vị hoàn gia vị
• Đởm gây kém ngủ thường kiêm chứng sỡ hãi,dễ bị giật mình, người mệt mỏi Bài thuốc thường dùng: An thần định chí hoàn

Do những đặc điểm ấy nên có các phép trị và phương thuốc khác nhau cho phù hợp từng thể bệnh. Bạn nên thăm khám ở các bác sĩ uy tín để có bài thuốc phù hợp.

Không ngủ được do âm hư can nhiệt

Mất ngủ , họng ráo miệng khô kèm theo hồi hộp phiền táo đắng miệng, tinh thần không yên, đó là âm hư Can nhiệt, cho uống Bách hợp hạ khô thảo thang để dưỡng âm thanh nhiệt an thần mát Cam.

Bách hợp

30g

Hạ khô thảo

15g

Gia giảm : Can Thận bất túc,gia Câu kỷ, Hà thủ ô. Hư phiền hồi hộp không yên, gia Bá tử nhân, Toan táo nhân. Ăn không thấy ngon, gia Quảng mộc hương, Hồng tảo.

Chú ý : Nếu Can dương quá thịnh, thấp và hỏa nung nấu, phiền táo đau đầu, mất ngủ, chất lưỡi đỏ sẫm, rêu lưỡi vàng, bí đại tiệu, nên tả Can giáng hỏa, không dùng được bài này.

Mất ngủ do huyết hư can uất

Nếu có kiêm chứng ưu uất, mê nhiều, nóng nảy dễ giận, sườn trướng, kinh nguyệt không đều ở nữ, đó là huyết hư Can uất, uống bài Hổ phách hợp hoan bạch thược thang để an thần giải uất, dưỡng huyết nhu Can.

Hổ phách	0,6g	Bạch thược	9g
Hợp hoan	9g

Gia giảm : Can hư có nhiệt gây nên hư phiền không ngủ được, uống phối hợp với Toan táo nhân thang. Thời kỳ cuối của bệnh nhiệt, nhiệt tà chưa hết, âm dịch đã tổn thương, uống phối hợp với Hoàng liên a giao thang. Tâm Thận bất túc, âm hư dương cang gây nên mất ngủ hồi hộp, hay quên, miệng khô họng ráo, lưỡi đỏ không có rêu, nên gia các vị dưỡng Tâm tư Thận như Sinh địa hoàng, Bá tử nhân.

Không ngủ được do tâm tỳ hư

Nếu kiêm chứng hồi hộp kém ăn, ưu uất Tâm phiền, bụng sườn trướng đầy, đó là Tâm Tỳ đều hư, Can uất kiêm nhiệt, có thể dùng La thị chu thạch ninh thần phương để kiện Tỳ dưỡng Tâm, sơ Can hòa trung kiên thanh uất nhiệt.

Phục linh	Đảng sâm
Thạch xương bồ	Ngũ vị
bán hạ	Trúc nhự
Hợp hoan bì	Mạch nha
Trích thảo	Kê tử hoàng

Mất ngủ do âm hư dương cang

Nếu kèm theo chứng triều nhiệt tâm hoang, mồ hôi trộm, sốt nhẹ, lưỡi đỏ, mạch sác đó là do dùng quá nhiều chất kích thích dẫn đến âm hư dương cang, cho uống Dưỡng âm hợp tễ để tư âm sinh tân, tiềm dương an thần.

Sinh địa	10g	Tri mẫu	10g
Sơn dược	10g	Huyền sâm	10g
Hoàng bá	10g	Mạch môn	10g
Thạch hộc	10g	Sơn thù	10g
Bạch thược	10g	Phục linh	10g
Miết giáp	30g

Đơn thuốc trên là liều lượng trong một ngày, tương đương với hợp tễ 100ml, chia 2 lần uống.

Không ngủ được do hư nhiệt 

Có kiêm chứng Tâm phiền đầu choáng, ngủ mê nhiều điều sợ hãi, hồi hộp đởm khiếp, lưỡi đỏ ít rêu, đó là có hư nhiệt quấy rối ở trong, Tâm dương không kín đáo, có thể dùng Sài thị an thần khước mộng thang để thanh nhiệt trừ phiền, trọng trấn an thần.

Liên tử	15g	Mạch môn	12g
Dạ giao đằng	24g	Táo nhân	24g
Long sỉ	15g	Châu châu mẫu	30g
Hổ phách	6g	Đăng tâm	3g
Cam thảo	6g

Cách dùng : Sắc Long sỉ và Chân châu nấu trước 30 phút rồi sau mới bỏ vị thuốc còn lại vào sắc chung.

Mất ngủ do âm hư huyết thiếu kèm hư nhiệt

Có chứng hư phiền không ngủ được, hồi hộp không yên, hay nghi ngờ nhạy cảm, hay mê chóng quên, mạch Tế Sác, lưỡi đỏ ít rêu là thuộc âm huyết hư thiếu, hư nhiệt quấy rối ở trong, có thể dùng Trương thị ninh Tâm an miên thang để tư âm dưỡng huyết ninh Tâm an thần.

Sinh địa hoàng	20g	Đan sâm	30g
Sao tảo nhân	50g	Dạ giao đằng	30g
Trích viễn chí	10g	Cam thảo	3g

Không ngủ được do tâm hoả quá thịnh

Có kiêm chứng Tâm phiền, tự ra mồ hôi, mồ hôi trộm, hồi hộp hay mê, miệng phá lở (hay bị nhiệt miệng), tiểu tiện vàng đó là âm huyết bất túc, Tâm hỏa quá thịnh, Tâm Thận không giao nhau, cho uống bài Lưu thị tổ truyền miên hiệu phương để dưỡng âm huyết, thanh Tâm hỏa, giao thông Tâm Thận.

Đan sâm	15g	Thạch biên tử	10g
Mạch môn	10g	Ngũ vị tử	15g
Đương quy	10g	Bạch thược	15g
Viễn trí	10g	Phục thần	15g
Chi tử	10g	Táo nhân	15g
Hoàng liên	3g	Nhục quế	6g

Cách dùng : Lấy 3 bát nước sắc với thuốc cạn còn nửa bát, lại sắc lần 2 hòa lẫn 2 bát nước thuốc làm một, hâm nóng, chia uống hai lần sáng và tối, sau bữa cơm, mỗi ngày 1 thang.

Không ngủ được do đàm ẩm

Mất ngủ, đêm ngủ không yên, ngực khó chịu nhiều đờm, có kiêm chứng kém ăn bụng đầy, rêu lưỡi nhớt, mạch Huyền Hoạt, thốn bộ mạch Đại, cho uống Trương thị hào trung phương để hóa đàm ẩm, khơi thông úng tắc, lưu thông kinh lạc, hòa âm dương.

Bán hạ	10g	Trần bì	10g
Trích thảo	10g	Sao chỉ xác	10g
Qua lâu bì	10g	Sao dĩ nhân	10g
Trúc nhữ	10g	Phục linh	10g
Ý dĩ nhân	25g	Sinh khương	3 nhát
Cao lương mễ	60g

Cách dùng : Sắc lấy nước đặc chia 3 lần uống trong ngày 5 thang làm một đợt điều trị. Nếu bệnh chưa khỏi hẳn, uống tiếp 5 thang nửa.

Mất ngủ do đàm hoả uất kết

Có thêm chứng choáng váng óc căng trướng, miệng đắng nóng nảy, sườn trướng dạ dày nghẽn tắc, mạch Huyền Hoạt, đại tiện khô v.v…đó là đàm hỏa uất kết cho uống bài Trừ đàm giáng hỏa phương để thanh nhiệt hóa đàm, giáng hỏa bình Can.

Sài hồ	9g	Thanh bì	9g
Chỉ xác	9g	Trúc nhự	9g
Long đởm thảo	9g	Chi tử	9g
Hoàng cầm	15g	Bán hạ	12g
Dạ giao đằng	15g	Chân châu mẫu	50g

Mất ngủ do đởm khiếp

Ban ngày bị sợ hãi đột ngột, ban đêm thường không ngủ được, khi ngủ thì kinh sợ thức giấc, ban ngày cảm thấy đầu choáng mắt hoa trướng đầy khó chịu, cho uống Trương thị trấn tĩnh phương để trấn tĩnh an thần, trừ đờm quét ẩm.

Sao táo nhân	10g	Sinh cam thảo	10g
Mạch môn đông	10g	Trần bì	10g
Uất lý nhân	10g	Viễn trí	10g
Chỉ xác	10g	Bán hạ	10g
Đan sâm	15g	Mẫu lệ phấn	15g
Phục linh	15g	Trư đởm bì	15g

Cách dùng : Sắc lấy nước đặc chia 3 lần uống trong ngày năm thang làm một đợt điều trị.

Chú ý : Có hiệu quả thì ngừng thuốc, không được uống kéo dài. Về sau nếu uống tiếp vẫn có hiệu quả.

Tâm phiền ý thức rối loạn khó đi vào giấc ngủ, giấc ngủ cũng không sâu, hay mê dễ tỉnh hoặc chất lưỡi tía tô, cho uống Táo nhân an thần tán để trấn tĩnh an thần, kiêm lưu thông ứ trệ.

Toan táo nhân	100g	Hổ phách	50g
Huyền hồ	50g

Cách dùng : Các vị tán bột mỗi lần uống 2-3 gam chiêu với nước chín trước khi đi ngủ, hoặc luyện bột với mật làm viên nặng 1 gam, ngày uống 2-3 viên, trước khi đi ngủ, chiêu với nước chín.

Gia giảm : Tinh thần mỏi mệt thì dùng lá Nhân sâm 6 gam hãm với nước sôi 1- 2 giờ, lấy nước đó chiêu với thuốc viên.

Chú ý : Có hiệu quả thì ngừng thuốc, không nên uống kéo dài. Về sau nếu cần lại uống tiếp, vẫn hiệu quả.

Mất ngủ kèm ứ trệ

Có kiêm chứng đau đầu choáng váng hồi hộp, đó là Tâm mất sự nuôi dưỡng có kiêm ứ trệ, có thể dùng Mã thị song phấn song đằng thang để dưỡng Tâm an thần, trấn tĩnh yên giấc ngủ,lại kiêm hoạt huyết tiêu trệ.

Sao táo nhân	6g	Huyền hồ	3g
Dạ giao đằng	30g	Kê huyết đằng	30g

Cách dùng : Sắc trước hai loại “đằng” sau đó, trước khi ngủ 10 phút, lấy hai loại cùng uống với nước thuốc đã sắc.

Bệnh nặng hơn có thể dùng Phức phương Đan sâm tửu để lưu thông ứ trệ và thông khiếu, dưỡng Tâm an thần.

Đan sâm	50g	Thạch xương bồ	50g
Huyền hồ	50g	Ngũ vị tử	30g

Cách dùng : Các vị cùng tán bột, thêm rượu trắng 500ml sau khi ngâm 2 tuần, khi cần uống 5-10ml trước khi đi ngủ.

Gia giảm : Dễ hồi hộp, mỏi mệt hay quên gia Sinh sai sâm 50 gam.

Chú ý : Vì rượu quá nhạy cảm, người bị viêm loét dạ dày kiêng uống thuốc này.

Không ngủ được kèm đau dạ dày

Không ngủ được kiêm chứng Vị quản trướng đầy và không nghĩ đến ăn uống, ngực đầy khó chịu, choáng váng mệt mỏi, rêu lưỡi trắng đầy. chất lưỡi đỏ, mạch Huyền, hữu quan có lực, cho uống bài Lưu thị hòa trung phương để lý khí tiêu thực, hòa trung an miên.

Hậu phác	Bạch thược
Tiêu mạch nha	Thần khúc
Mộc hương	Trần bì
tân lang	Thủ ô đằng
Hoắc hương

Gia giảm : Tổn hại do thịt cá, cơm gạo thì gia Sơn tra, Nhục đậu khấu.

Mất ngủ do khí huyết đều hư

Thường bị mất ngủ. hồi hộp đầu choáng kém ăn mỏi mệt, chất lưỡi nhạt, môi mặt kém tươi là thuộc khí huyết đều hư, có thể dùng Lý thị bất mị nghiệm phương để bổ huyết ích khí, trấn Tâm an thần.

Thục địa	25g	Đương quy	15g
Bạch thược	15g	Từ thạch	90g
Đẳng sâm	15g	Hoàng kỳ	15g
Bạch truật	15g	Trích thảo	15g
Sinh thiết lạc	90g

Mất ngủ do tâm tỳ bất túc, can thận khí huyết đều hư ở người có tuổi

Nếu chứng này gặp ở người cao tuổi lại kiêm chứng ù tai, mỏi lưng, đêm đi tiểu nhiều lần, là thuộc Tâm Tỳ bất túc, khí huyết đều suy, Can Thận đã tổn thương, có thể dùng Triệu thị nhị nhục thang để ích Tâm Tỳ, sinh khí huyết, bổ Can Thận.

Long nhãn nhục	15g	Thù nhục	15g
Thục địa hoàng	15g	Bá tử nhân	15g

Gia giảm : Huyết nhiệt, gia Bồ công anh 30 gam, Kim ngân hoa 30 gam, ứ huyết gia Tử đan sâm 15 gam, Toàn đương quy 15 gam. Tinh thần rối loạn gia Lộc giao 6 gam, Sao quy 6 gam. Nói chung uống 10-20 thang thì khỏi.

Chứng bệnh nếu thiên về Thận khuy thì cho uống Lăng thị thất miên phương để bổ Thận dưỡng Tâm.

Quế viên nhục	200g	Câu kỷ	200g
Trư bản du	500g	Hạch đào nhục	200g

Cách dùng : Dùng 1,500 kg bã rượu, đặt thuốc vào trong đậy kín, sau 1 tuần lấy ra chia làm 20 phần, mỗi lần dùng 1 phần, khi dùng thì nấu chín nghiền như mà uống.

Không ngủ được do tâm thận bất giao

Nếu chứng thấy hồi hộp mất ngủ, đầu choáng tai ù, lưng gối yếu sức, mỏi mệt kém ăn, lưỡi nhạt, mạch Hư Nhược là thuộc trung hư tinh khuy, Tâm Thận giao,có thể dùng Triệu thị tử linh thang để bồi bổ Trung tiêu, ích tinh mạnh sự ăn uống giao thông Tâm Thận.

Tử thạch anh	30g	Câu kỷ tử	15g
Linh từ thạch	30g	Phục linh	12g
Thỏ ty tử	15g	Mạch nha	30
Đảng sâm	12g	Sinh cam thảo	3g
Hoài sơn	15g	Cốc nha	30g

Gia giảm : Hồi hộp không ngủ quá nặng, gia Dạ giao đằng 15 gam, Thục tảo nhân 10 gam, Kim tiền hoa 6 gam. Chóng mặt nặng, gia Chế thủ ô 15 gam, Cúc hoa thán 9 gam, Chử thực tử 9 gam, Ngưu tất 12 gam. Ngữ khó chịu. tinh thần hôn mê. Lưỡi nhạt, mạch Trầm Nhược, gia Nhân sâm 10 gam (hãm uống riêng), Đan sâm 10 gam, Phá cổ chỉ 9 gam, Thạch xương bồ 9 gam.

Mất ngủ do tâm huyết bất túc suy nhược thần kinh

Do làm việc động não quá độ dẫn đến mất ngủ, kiêm chứng ăn uống kém, đại tiện bí kết, đó là Tâm huyết bất túc, Tỳ mất sự kiện vận mạnh, có thể uống Triệu thị bổ Tâm an thần cao để bổ huyết dưỡng Tâm, ích khí kiện Tỳ kiêm tác dụng thanh Tâm trừ phiền.

Hoàng kỳ	60g	Xích thược	60g
Sa sâm	60g	Bạch thược	60g
Đươngquy	60g	Xuyên khung	30g
Hoàng cầm	20g	A giao	60g
Hoàng liên	10g	Hạn liên thảo	60g
Nữ trinh tử	30g	Kim anh tử	60g
Viễn trí	30g	Sinh mẫu lệ	80g
Tiêu mạch nha	60g	Chân châu mẫu	80g
Tiêu nội kim	60g	Tang thầm tử	60g
Bồ đào tươi	2500g	Bình quả tươi	4000g
Phong mật	150g	Băng đương	60g
Sinh địa	60g	Ngũ vị tử	60g

Cách dùng : Các vị trên trừ A giao, bỏ vào nồi nấu 4 giờ, bỏ bã, đun nhỏ lửa cho đặc, bỏ Hồ đào và Bình quả vào lại nấu, bỏ bã, thêm Phong mật và băng đường, nấu cho đặc dần thành cao, đồng thời đem A giao hào tan vào cao, giỏ giọt thành giọt châu là được, đựng trong bình. Mỗi ngày uống sáng và tối, mỗi lần một thìa canh pha nước sôi mà uống.