Chữa chứng phù thũng

PHÙ THŨNG

Phù thũng là chỉ toàn thân hoặc cục bộ phù thũng ấn lõm sâu. Bệnh này chủ yếu do phong hàn nhiệt thấp độc ứ dẫn đến công năng của ba tạng Tỳ Phế Thận mất điều hòa. Có thể tham khảo với các bệnh Phúc trướng và Tiểu tiện không lợi.

Trước tiên thấy mặt, mắt phù thũng, rồi sau đó lan tỏa toàn thân, kèm theo sợ lạnh, phát nhiệt, rêu lưỡi trắng, mạch Phù, cho uống Giải cơ thấm thấp thang để sơ biểu tán hàn, lợi thấp tiêu thũng.

Ma hoàng	10g	Hạnh nhân	5g
Quế chi	5g	Thổ phục linh	200g
Tước sàng	50g	Sinh mao căn	150g
Hoắc hương giáp	15g	Sinh khương	3 nhát
Đại táo	3 quả

 

Nếu biểu tà khá nặng, rêu lưỡi nhớt, dùng Gia giảm Việt Tỳ thang.

Trích ma hoàng	6g	Tử tô	6g
Phục linh bì	9g	Trạch tả	9g
Xương truật	6g	Phòng kỷ	6g
Cam thảo sảo	3g	Sinh khương	6g

 

Có thêm chứng khái thấu thở gấp, cho uống Bồ thị Thận viêm sơ kỳ phương

 

Ma hoàng	25g	Hạnh nhân	10g
Ý dĩ nhân	25g	Cam thảo	50g
Khổ cát cánh	10g

Cách dùng : Các vị tán bột thô, mỗi lần dùng 25 gam, nấu lấy nước uống lúc ấm, sau khi uống xong thấy ra chút ít mồ hôi, tránh gió.

hoặc Dư thị phong thủy phương số II để tán hàn tuyên Phế, lợi thủy tiêu thũng.

Ma hoàng	6g	Hạnh nhân	9g
Tô diệp	9g	Phòng phong	9g
Trần bì	9g	Phục linh	9g
Trư linh	9g	Mẫu đan bì	9g
Bán hạ	6g	Xa tiền tử	12g

 

Có thêm chứng tiểu tiện sẻn ít mà sắc vàng hoặc khó đi, cho uống Dư thị phong thủy phương số I để tán hàn tuyên Phế, thanh nhiệt, lợi niệu, tiêu thũng.

Ma hoàng	6g	Tô diệp	9g
Phòng phong	9g	Phòng kỷ	9g
Trần bì	9g	Trích tang bì	9g
Đại phúc bì	9g	mộc thông	5g
Mẫu đan bì	12g	Phục linh	12g
Xa tiền tử	12g

 

Nếu có chứng khát nước, Tâm phiền, khái thấu, tiểu tiện vàng sẻn, cho uống Diêu thị tuyên Phế thông lợi phương để tuyên biểu, đạt Phế, thanh nhiệt lợi thủy.

Ma hoàng	10g	Sinh khương	10g
Xạ can	10g	Sinh thạch cao	12g
Tang bạch bì	10g	Sinh cam thảo	3g
Địa cốt bì	10g	Phục linh	12g
Hạnh nhân	10g	Đông qua bì	30g
Tử uyển	10g	Xa tiền tử	15g

Gia giảm : Nếu phù thũng nặng, Ma hoàng trọng dụng tới 15 gam. Có chứng Hung thủy thì đổi Tử uyên bằng Đình lịch tử 10 gam.

Có thêm chứng khát nước, tiểu tiện vàng hoặc thấy nước tiểu có ắc đỏ, xu thế thũng khá nặng, dùng Triệu thị Thận viêm đan số I để tuyên Phế thanh lý, lợi thủy tiêu thũng.

Ma hoàng	30g	Sinh bạch truật	45g
Trạch tả	45g	Sinh cam thảo	15g
Xích biển đậu	30g	Phục linh	60g
Hải kim sa	45g	Phụ phiến	45g
Thiếu thảo	30g	Bào khương	30g

Cách dùng : Các vị tán bột mịn, luyện mật làm viên, mỗi viên trọng lượng 10 gam. Trẻ em dưới 3 tuổi mỗi lần uống nửa viên, ngày 2 lần. Trẻ em từ 5-10 tuổi mỗi lần uống 1 viên, ngày 2 lần.

Có chứng khát nước, rêu lưỡi nhớt, kém ăn. Tiểu tiện sắc vàng lượng ít, cho uống Trương thị Thận nhất phương để tuyên Phế thanh nhiệt, lợi thủy tiêu thũng.

Ma hoàng	15g	Sinh thạch cao	50g
Xương truật	15g	Hạnh nhân	15g
Tây qua bì	50g	Xa tiền tử	25g
Hồng tiểu đậu	50g	Sinh khương	15g

Có chứng khát nước. tiểu tiện ít hoặc ra huyết, uống Thận bệnh số I để tuyên Phế giải biểu, thanh nhiệt, lợi thủy, kiêm lương huyết hòa huyết.

Ma hoàng	Quế chi
Sinh khương	Sinh bạch truật
Cam thảo	Sinh thạch cao
Hạnh nhân	Bạch mao căn
Ích mẫu thảo

Ố hàn và thũng trướng ở chi dưới nặng, hơn nữa nặng nề và tê dại là thuộc phong hàn thấp tà dồn xuống dưới, cho uống Túc hĩnh tiêu thũng thang để giáng khí hành thủy, thư kinh trừ thấp, ôn kinh tán hàn.

Tiên binh lang	15g	Phục linh	20-25g
Mộc qua	10g	Phòng kỷ	10g
Ngô thù	10g	Xương truật	6g
Hoàng bá	6g	Tô ngạnh	9g
Tô diệp	9g	Cát cánh	4,5g
Sinh ý dĩ	30g	Ngưu tất	12g

Các loại thủy thũng do phong hàn uất lại ở Phế mà thấy biểu tà đã rút, cho uống Thấm thấp trị Thận thang để giải độc trừ thấp, lợi thủy củng cố Thận.

Thổ phụ linh	200g	Tước sàng	50g
Sinh mao căn	100g	Sinh hòe hoa	50g
Bạch đậu khấu	15g	Nữ trinh tử	50g

Phù thũng từ trên xuống đến toàn thân, phát sốt sợ gió đau họng, nếu có thêm chứng tiểu tiện sẻn ít hoặc vàng, có thể dùng Bình kiều tứ linh thang để thanh nhiệt, lợi niệu, tiêu thũng.

Phù bình	15g	Liên kiều	30g
Bạch truật	10-15g	Phục linh	10-15g
Trư linh	10-15g	Trạch tả	10-15g

Có thêm chứng sợ lạnh, khái thấu, Tâm phiền tiểu tiện vàng, cho uống Gia vị Ma liên thang để sơ phong thanh nhiệt, tuyên Phế, lợi niệu, giải độc.

Trích ma hoàng	6g	Liên kiều	9g
Xích biển đậu	9g	Sinh thạch cao	12g
Tri mẫu	6g	Hoàng bá	6g
Hạnh nhân	9g	Cam thảo	3g
Hoạt thạch	9g

Nếu kiêm chứng toàn thân đau nhức, khái thấu, Tâm phiền, tiểu tiện vàng, dùng Sơ thanh thấm giải thang để sơ phong, thanh nhiệt, tuyên Phế, lợi niệu.

Tiền hồ	15g	Khương hoạt	15g
Ngưu bàng tử	15g	Đại thanh diệp	25g
Thổ phục linh	200g	Tước sàng	50g
Thiến thảo	15g	Sinh mao căn	100g
Hoắc hương	15g	Thuyền thuế	15g

Có thêm chứng họng sưng đỏ, tình trạng thũng khá nặng, tiểu tiện vàng xẻn và khái thấu, cho uống Diêu thị cấp tính Thận viêm phương để thanh nhiệt giải độc, tuyên giáng Phế khí, thông điều Tam tiêu.

Liên kều	10g	Xạ căn	10g
Kim ngân hoa	30g	Xương tang diệp	12g
Cúc hoa	12g	Bản lam căn	12g
Sinh thạch cao	12g	Bạc hà	3g
Bồ công anh	15g	Hạnh nhân	10g
Mao căn tươi	60g	Sinh cam thảo	3g

Nếu có thêm chứng phát sốt đau họng, tiểu tiện vàng, Tâm phiền, thì dùng Ngư tinh thảo thang để thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu tiện.

Ngư linh thảo	15g	Đảo khấu thảo	30g
Bán chi liên	15g	Ích mẫu thảo	15g
Xa tiền thảo	15g	Bạch mao căn	30g
Đăng tâm thảo	1g

Biểu chứng phong nhiệt đã giảm, có thể uống Ích Thận thang trọc ẩm để thanh nhiệt giải độc, hóa thấp và củng cố Thận.

Nữ trinh tử	50g	Phúc bồn tử	15g
Thổ phục linh	200g	Tước sàng	50g
Bạch đậu khấu	15g	Thiến thảo	15g
Sinh hòe hoa	50g

Toàn thân phù thũng hoặc nửa người phía dưới thũng nặng, xu thế bệnh từ từ, tiểu tiện sẻn ít hoặc bị vít, hoặc tái phát nhiều lần. Có kiêm chứng bụng trướng đầy không nằm được, dùng Thận viêm thông dụng phương để lợi thủy tiêu thũng.

Phục linh	8g	Trạch tả	12g
Trư linh	12g	Hậu phác	8g
Bán hạ	9g	Trần bì	8g
Cam thảo	10g	Bạch thược	9g

Xu thế thũng nặng, có thể uống Ngụy thị đạo thủy phục linh thang để hành khí khai thông đường thủy, lợi niệu và tiêu thũng.

Phục linh	24g	Mạch môn đông	9g
Trạch tả	9g	Bạch truật	9g
Tang bạch bì	9g	Binh lang	6g
Mộc qua	6g	Đại phúc bì	6g
Trần bì	3g	Sa nhân	3g
Quảng mộc hương	3g	Đăng tâm thảo	1 bó

Có thêm chứng họng khô, tiểu tiện vàng đỏ, dùng Mao trúc thang để thanh nhiệt lợi thủy giải độc, kèm theo thuốc mát huyết.

Mao căn	20-120g	Áp trích thảo	15-60g
Ý dĩ nhân	15-20g

Nếu có chiều hướng tiến triện, họng đầy suyễn gấp, không khát, rêu lưỡi trắng nhớt, cho uống Gia vị Linh bì thang để tả Phế, lợi thủy, tiêu thũng.

Phục linh bì	9g	Tang bạch bì	9g
Trạch tả	9g	Sinh khương bì	6g
Trư linh	9g	Trần bì	6g
Bạch truật	9g	Đại phúc bì	9g
Quế chi	6g

Có thêm chứng thân thể khốn đốn, phát sốt, tự ra mồ hôi, ngực khó chịu, rêu lưỡi vàng nhớt, sử dụng Thanh thấm dưỡng thận thang để thanh nhiệt lợi thấp kèm theo ích khí củng cố Thận.

Hoắc hương	15g	Bạch khấu bì	15g
Thổ phục linh	200g	Bội lan	15g
Hoàng kỳ	15g	Hoàng bá	15g
Xương truật	15g	Tước sàng	15g
Sinh mao căn	100g	Nữ trinh tử	50g

Nếu triệu chứng thấp nhiệt đã rút lui trong bệnh Thủy thũng, cho uống Kiện Thận hóa trọc thang để kiện Tỳ bổ Thận giải độc trừ thấp.

Bạch khấu	15g	Bạch truật	15g
Nữ trinh tử	50g	Khiếm thực	20g
Sơn thù	15g	Thổ phụ linh	200g
Tước sàng	50g	Kê quan hoa	15g
Thiến thảo	15g	Sinh mao căn	100g

Có thêm chứng họng sưng đau, tiểu tiện nhỏ giọt và nóng, Tâm phiền khát nước, dùng Thanh lợi phương

Bạch hoa xà thiệt thảo	30g	Bản lam căn	30g
Thất diệp nhất chi hoa	15g	Sinh ý dĩ	20g
Bồ công anh	30g	Tiên mao căn	30g
Thiết bảo trửu	30g	Điền tự thảo	30g
Thuyền thoái	9g

hoặc Thanh Thận tiêu độc ẩm.

Liên kiều	20g	Kim ngân hoa	30g
Đại thanh diệp	30g	Bồ công anh	25g
Hoạt thạch	30g	Đông quỷ tử	25g
Đại phu tử	25g	Mẫu đan bì	15g
Chi tử	15g	Khổ trúc diệp	10g

Kiêm chứng họng khô, táo bón, tiểu tiện ít khó đi hoặc trong nước tiểu có lẫn máu, cho uống Trương thị Thận ngũ phương để thanh nhiệt giải độc, thông lợi đại tiểu tiện, kèm theo tác dụng nuôi âm mát huyết.

Mộc thông	15g	Biển xúc	20g
Xa tiền tử	15g	Đại hoàng	8g
Cù mạch	20g	Hoạt thạc	20g
Mao căn	50g	Sinh địa	20g
Tiểu kế	30g	Cam thảo	10g

Nếu họng sưng đỏ đau, phù thũng tái phát không khỏi, mặt xạm, lưỡi tía, có thể dùng Gia giảm ích Thận thang để giải độc hoạt huyết.

Đương quy	15g	Hồng hoa	9g
Xuyên khung	9g	Tử hoa địa đinh	30g
Đào nhân	9g	Sơn đậu căn	30g
Bồ công anh	30g	Mao căn	30g
Xích thược	15g	Thổ phụ linh	30g
Đan sâm	15g

Gia giảm : Thiếu máu, gia giảm Đẳng sâm, Hoàng kỳ đều 15 g, cao huyết áp gia Hạ khô thảo 15 gam.

Có thêm chứng tự ra mồ hôi, tiểu tiện ít sắc vàng hoặc khó sỉ, bệnh lâu ngày không khỏi, lưỡi xạm mặt cũng xạm đen, có thể dùng Thanh hóa ích Thận thang để thanh nhiệt lợi thấp, ích khí hóa ứ.

Hoàng kỳ	Bạch truật
Đông quỳ tử	Phục linh
Khổ sâm	Đương quy
Đan sâm	Ích mẫu thảo

 

Nếu thủy tũng tái phát, đối với trẻ em, có thể cho uống Ngọc mễ tu ẩm để tiêu thũng,

Ngọc mễ tu khô ráo 15 kg

Cách dùng : Lấy 60 gam Ngọc mễ tu rửa sạch sắc lấy nước uống thay nước chè, liều lượng đủ uống 1 ngày, chú ý không uống nguyên liệu nào khác. Đến khi đi ngủ nếu uống chưa hết thì sáng hôm sau khi đã hâm nóng, kiên trì uống dài ngày không gián đoạn.

Đối với người lớn thì hỗ trợ bằng Nhị hoàng cao dán vào vùng Thận ở sau lưng cũng thúc đẩy tác dụng tiêu thũng.

Hoàng chi tử
Đại hoàng	Đại toán

Toàn thân phù thũng, tái phát nhiều lần, sắc mặt trắng xanh, tự ra mồ hôi, mỏi mệt, kiêm chứng kém ăn, dại tiện lỏng, tiểu tiện sẻn ít, có lúc lại sợ gió, dùng Hoàng kỳ Thạch vi thang để ích khí kiện Tỳ hành thủy tiêu thũng.

Hoàng kỳ	60-120g	Thạch vi	20g
Bạch truật	15-30g	Đại táo	4 quả
Sinh khương bì	5g	Đới bì linh	30g
Biển đậu	30g	Sa nhân	5g
Phòng phong	10g

Có chứng không nghĩ gì đến ăn uống, tiểu tiện vàng sẻn, ngực khó chịu bụng bĩ đầy, dùng Gia vị hoàng kỳ chúc để ích khí kiện Tỳ, hóa thấp hòa vị.

Sinh hoàng kỳ	30g	Sinh dĩ nhân	30g
Xích biển đậu	15g	Kê nội kim	9g
Kim quất bính	2 quả	Nhu mễ	30g

Cách dùng : Lấy 600ml nước nấu trước Hoàng kỳ, sau 20 phút, bỏ bã bỏ Ý dĩ nhân và Xích tiểu đậu vào lại nấu 30 phút, cuối cùng bỏ Kê nội kim vào gạo nếp vào nấu thành cháo, chia làm 2 lần ăn trong ngày, sau khi ăn cháo xong, nhấm nháp ăn 1 quả quýt. Mỗi ngày uống 1 thang.

Đối với trẻ em, có thể dùng Thận bệnh hợp tễ.

Tô ngãnh	9g	Phục linh	9g
Quãng trần bì	6g	Sao chỉ xác	9g
Tri mẫu	9g	Mạch môn	9g
Hồ lô	10g	Trạch tả	9g
Chế hậu phác	10g	Trư linh	9g
Sao bạch truật	6g	Cam thảo	6g

Gia giảm : Cảm nhiễm phong nhiệt có chứng phát sốt, ho và đau bụng, bỏ Tô ngạnh, Bạch truật gia Bạc hà, Giới tuệ, Liên kiều, Kim ngân hoa. Cảm nhiễm phong hàn mà sợ lạnh, mình nóng, chân tay lạnh, có thể gia Khương hoạt, Phòng phong, Tô diệp. Chính khí hư nhiều lại cảm nhiễm tà khí thời tiết, có thể gia Thái tử sâm, Cát căn, Sài hồ. Bệnh lâu ngày cả khí âm đều hư, hoặc dùng quá lâu chất thuốc kích thích , xuất hiện bốc hỏa mặt đỏ, âm hư dương cang. Có thể bỏ Bạch truật, Trư linh, trọng dụng Tri mẫu, Mạch môn, hoặc phối hợp các vị thuốc ngọt nhuận tư âm khác.

Có kiêm chứng ngực khó chịu, thở gấp, bụng trướng, tiểu tiện ít hoặc vít tắc, hoặc sợ lạnh, sợ gió thì dùng Từ thị Thận nhị phương để ích khí ôn dương, hành khí tiêu thũng.

Hoàng kỳ	50g	Ma hoàng	15g
Đình lịch tử	50g	Xương truật	25g
Phòng phong	25g	Xuyên phác	10g
Đại phúc bì	25g	Mao mao căn tươi	50g
Xích tiểu đậu	50g	Thục phụ tử	15g
Trà thụ căn	50g

Có triệu chứng thân thể hư yếu, mệt mỏi kém ăn, hoặc sắc mặt vàng bủng, bụng trướng cảm giác nặng nề, đại tiện khó đi, chất lưỡi bệu hoặc có nốt ứ huyết, uống Từ thị ích khí hoạt huyết phương để ích khí hoạt huyết, điều hòa Tỳ Vị.

Đẳng sâm	12g	Mã tiên thảo	30g
Bạch truật	12g	Đại táo	4 quả
Hoàng kỳ	12g	Hoàng liên	3g
Phục linh	12g	Đương quy	12g
Trích cam thảo	9g	Sinh địa du	30g
Bào khương	3g	Tang thầm tử	30g
Đan sâm	30g

Kiêm chứng ngực bụng trướng đầy, thở gấp, tiểu tiện ít, có thể dùng Trương thị Thận nhị phương để kiện Tỳ hành khí, tiêu trướng lợi thủy.

Trương linh	20g	Phục linh	30g
Mộc quả	10g	Tân lang	20g
Trạch tả	20g	Bạch truật	20g
Tử tô	15g	Trần bì	15g
Mộc hương	10g	Đẳng sâm	20g
Hải tảo	30g	Mạch môn	15g

Có chứng rêu lưỡi dày nhớt, chi dưới phù nặng, chân tay không ấm, cho uống Thận viêm thủy thũng phuong để kiện Tỳ trừ thấp, ôn dương hành thủy.

Xương truật	Trử thực tử
Phục linh	Bạch truật
Tô diệp	Phụ tử
Sa nhân	Liệu đậu
Ngưu tất	Mộc quả
Trạch tả	Sơn dược

Gia giảm : Huyết áp cao gia Ích mẫu thảo, Vô tiên đằng (có khi dùng liều cao tới 20-30gam). Đau lưng hoặc lưng đùi yếu mỏi, gia Tang ký sinh, Ba kích thiên.

Chân tay lạnh nhiều, thì dùng Thận viêm đan số 2 để ôn lý Tỳ Vị, thông dương trừ thấp.

Đảng sâm	90g	Xa tiền tử	90g
Nhục quế	60g	Hoàng kỳ	120g
Phụ tử	30g	Thiến thảo	60g
Trạch tả	90g	Bạch truật	90g
Đỗ trọng	60g	Ngưu tất	60g
Phòng kỷ	90g	Phục linh	90g

Cách dùng : Các vị tán bột mịn, viên với mật, mỗi viên nặng 10 gam. Trẻ em 5 tuổi uống nửa viên, ngày 2 lần. Trong 10 buổi mỗi lần uống 1 viên, ngày 2 lần.

Kiêm chứng bụng trướng to, lưng đau chân tay co ro, mệt mỏi, mạch Trầm Tế thì dùng Ích Thận kiện Tỳ thang để ích Thận kiện Tỳ, hóa thấp tiêu thũng.

Hoàng kỳ	12g	Đẳng sâm	9g
Sao bạch truật	12g	Sao sơn dược	9g
Cam thảo	9g	Phục linh	9g
Trạch tả	9g	Thạch vi	9g
Sơn thù	9g	Đan sâm	9g
Chế thù du	9g

Cách dùng : Sắc lấy nước uống, liên tục 10 ngày làm một đợt điều trị.

Gia giảm : Sắc mặt xanh nhợt, sợ lạnh, chân tay không ấm, thuộc Thận dương hư, gia Tiểu sinh tỳ 9 gam, Ba kích nhục 9 gam, Đạm phụ phiến 3 gam. Nếu họng khô váng đầu, mắt khô là Thận âm thiên hư, gia Hạn liên thảo 15 gam, Nữ trinh tử 10 gam, câu kỷ tử 10 gam, Sinh địa hoàng, Thục địa hoàng đều 10 gam.

Có chứng thân thể ớn lạnh, mỏi lưng, lưỡi bệu có nốt ứ huyết, mỏi mệt, cho uống Ích khí hóa ứ bổ Thận thang để ích khí bổ Thận hóa ứ hành huyết.

Sinh hoàng kỳ	30g	Toàn đương quy	10g
Xuyên khung	10g	Hồng hoa	10g
Đan sâm	30g	Tiên linh tỳ	15g
Xuyên tục đoạn	10g	Ngưu tất	10g
Thạch vi	20g	Ích mẫu thảo	120g

Gia giảm : Viêm Thận mạn tính đợt cấp phát, viêm long đường hô hấp hoặc các bội nhiễm thứ phát khác xuất hiện Albumin nghiêm trọng, bỏ Hoàng kỳ, Hồng hoa, gia Kim ngân hoa, Liên kiều, Lậu lô, Bạt kế đều 15 gam, Giá trùng 6 gam.

Có thêm chứng đắng miệng khát nước, sốt nhẹ kéo dài, tiểu tiện vàng sẻn, thì dùng Trương thị Thận tứ phương để ích khí âm, thanh tà nhiệt.

Hoàng kỳ	50g	Đảng sâm	50g
Địa cốt bì	20g	Sài hồ	20g
cam thảo	10g	Thạch liên thảo	15g
Phục linh	20g	Mạch môn đông	20g
Xa tiền	15g	Hoàng cầm	15g

Kiêm chứng hồi hộp đoản hơi, nóng từng cơn, khát nước, lại không muốn uống, thì dùng Tư Thận ích khí thang để phù chính khư tà, ích khí dưỡng âm.

Sinh sái sâm	10g	Xa tiền tử	20g
Hoàng kỳ	30g	Đỗ trọng	20g
Phục linh bì	30g	Trạch tả	15g
Địa cốt bì	15g

Cách dùng : Ngâm vào 400ml nước sau 10 phút, đem sắc 20 phút, bỏ bã lấy nước này hầm với Sinh sái sâm lâu 10 phút, chia 2 lần uống.

Gia giảm : kém ăn, gia Hoài sơn 30 gam, Mạch nha 15 gam, Kê nội kim 10 gam. Kém ngủ, gia Sao Tảo nhân 30 gam, Hợp hoan bì 10 gam. Cao huyết áp gia Địa long can 20 gam, Hạ khô thảo 15 gam. Bệnh van tim gia Đan sâm 20 gam, Qua lâu y 10 gam, Xuyên tam thát 2 gam (nghiền bột chia 2 lần hòa vào thuốc uống). Thận dương hư gia Xuyên phụ tử 10 gam, Bột nhục quế 2 gam (chai 2 lần hòa vào thuốc uống).

Có kiêm chứng mỏi lưng yếu sức, tinh thần rã rời, chóng mặt ù tai, kém ăn, đại tiện lỏng, có thể dùng Phục nguyên cố bản thang để bổ Thận củng cố từ gốc và kiện Tỳ ích khí.

Sơn thù	15-25g	Hoàng kỳ	15-30g
Hoài sơn	10-15g	Thỏ ty tử	15g
Nhân sâm	15g	Câu kỷ tử	15g
Mẫu đan bì	15-20g	Chế phụ tử	15g
Can địa hoàng	20-50g	Ngũ vị tử	1-g
Bạch linh	20-50g	Quế chi	10g

Phù thũng kéo dài, ăn uống sút kém, chân tay phiền nhiệt, bì phu khô ráo, đại tiện nhão không thành khuôn, trên lưỡi ít rêu, nhộn nhạo, là thuộc Tỳ Vị âm hư, thấp trọc không hóa được, cho uống Tào thị dưỡng Tỳ âm phương lấy vị ngọt nhuận để dưỡng Tỳ, kèm theo thuốc hóa thấp tiêu thũng.

Thái tử sâm	Bắc sa sâm
Hoài sơn dược	Sao bạch truật
Bạch biển đậu	Liên tử
Khiếm thực	Thạch hộ
Mạch môn đông	Ý dĩ nhân
Đông qua nhân	Phục linh
Ngọc mễ tu	Bạch thược
Mộc qua	Thù du
Trần bì	Sơn tra
Cốc nha	Mạch nha

Kiêm chứng mỏi lưng ù tai, sợ gió, tự ra mồ hôi là thuộc Phế khí đã hư, Thận âm hao tổn, cho uống Tô thiền lục vị địa hoàng hoàn để sơ phong cố biểu, bổ Thận hóa ứ, lợi thủy tiêu thũng.

Tử tô diệp	6g	Thiền thoái	3g
Thục địa hoàng	18g	Sưn thù	9g
Hoàng kỳ	15g	Trạch tả	10g
Sơn dược	18g	Mẫu đan bì	9g
Ích mẫu thảo	10g	Ngọc mễ tu	12g
Đào nhân	5 hột

Cách dùng : Sắc uống  lúc đói bụng, mỗi ngày 1 thang.

Toàn thân phù thũng, tái phát kéo dài, sợ lạnh, chân tay lạnh, tiểu tiện không lợi, hoặc ban đêm tiểu tiện nhiều lần, là thuộc dương hư nước ứ đọng. Có kiêm chứng Tâm quý, chóng mặt, chi dưới thũng nặng, cho uống Gia vị Chân vũ thang để ôn dương hóa khí hành thủy và tiêu thũng.

Phục linh	30g	Bạch truật	12g
Quế chi	9g	Thục phụ phiến	15-30g
Bạch thược	15g	Cam thảo	9g
Sinh khương	9g

Nếu sợ lạnh quá mức, thì dùng Trương thị Thận tam phương để làm ấm áp Thận dương, kiện Tỳ lợi thủy.

Phụ tử	30g	Phục linh	30g
Bạch truật	25g	Bạch thược	25g
Sinh khương	15g	Nhân sâm	15g
Ngũ gia bì	25g

Kiêm chứng tinh thần mỏi mệt đoản hơi, mỏi lưng, sắc mặt tối xạm, lưỡi tía có nốt ứ huyết, cho uống Trương thị kinh nghiệm phương số IV để ôn bổ Tỳ thận, hoạt huyết hành thủy.

Đảng sâm	Hoàng kỳ
Thỏ ty tử	Bổ cốt chi
Sơn dược	Trạch tả
Đương quy	Luật thảo
Ích mẫu thảo

 

Có thêm chứng lưng đùi mỏi yếu, váng đầu ù tai, đoản hơi, yếu sức, có thể dùng Dư thị phong thủy phương số III để ôn dương ích khí bổ Thận.

Phục linh	9g	Trích hoàng kỳ	15-20g
Thục địa hoàng	12g	Sơn dược	9g
Thù nhục	9g	Phụ phiến	5g
Mẫu đan bì	6g

 

Kiêm chứng tiểu tiện hoặc trong hoặc vàng, đại tiện lỏng, rêu lưỡi trắng nhớt là do hàn thấp gây nên, cho uống Phục Thận tráng dương thang để ôn dương khư hàn, trù thấp tiêu thũng.

Tiên mao	15g	Tiên linh tỳ	15g
Phi tử	15g	Bạch khấu	15g
Thổ phục linh	200g	Tước sàng	50g
Bạch truật	50g	Sinh mao căn	100g
Cửu hương trùng	15g

 

Có thêm chứng phát nhiệt, kém ăn, tiểu tiện vàng và ít, lưng đùi mỏi yếu, mỏi mệt sắc mặt xảm, dùng Mạn Thận thang để ôn bổ Tỳ Vị, khu phong tán tà, lợi tiểu tiêu thũng.

Dâm dương hoắc	15g	Lộc nhai thảo	15g
Xuyên tục đoạn	15g	Cẩu tích	9g
Đảng sâm	15g	Đạo hương trần	6g
Mạch nha	30g	Cốc nha	30g
Thổ phục linh	15g	Kim tiền thảo	15g
Ích mẫu thảo	9g	Tử tô diệp	6g
Thuyền thuế	6g	Cam thảo	4g

 

Phù thũng lúc phát lúc không, xa thế thũng không nặng, lưng gối yếu ớt, miệng khô họng ráo, sốt nhẹ mỏi mệt, có kiêm ngũ Tâm phiền nhiệt, gò má đỏ, mặt khô, chóng mặt ù tai, lưỡi đỏ mồ hôi trộm, cho uống Lục ngũ địa hoàng thang để tư bổ Can Thận đạm thấm lợi thủy.

Can địa hoàng	25g	Mẫu đan bì	10-20g
Sơn dược	20g	Xa tiền tử	15-25g
Nữ trinh tử	20g	Trạch tả	10-20g
Câu kỷ tử	20g	Bạch phục linh	15-25g
Tang thầm tử	5g	Địa phu tử	15-25g
Sơn thù du	15g

 

Có kiêm chứng kém ăn, đái vặt, hoặc tình trạng thũng tạm lui, hoặc trẻ em đái dầm, dùng Ích Thận đan để dưỡng âm củng cố Thận và kiện Tỳ.

Sinh mẫu lễ	120g	Hoàng kỳ	180g
phục linh	120g	Nhục thung dung	120g

 

Cách dùng : Các vị tán bột mịn, luyện mật làm viên, mỗi viên nặng 6 gam. Mỗi lần uống 1 viên, ngày 2 lần. Trẻ dưới hai tuổi giải một nửa liều lượng.

Có chứng kém ăn, đại tiện loãng, mỏi mệt hoặc thũng trướng ở thời kỳ khôi phục, có thể dùng Đảng sâm quy lộc hoàn để bổ Tỳ Thận, ích khí huyết.

Đảng sâm	30g	A giao	30g
Sơn dược	60g	Thục địa hoàng	30g
Lộc giác giao	30g	Trần bì	24g
Quy bản giao	30g	Sơn thù du	30g
Bạch truật	60g	Sa nhân	15g

 

Cách dùng : Các vị trên tán bột mịn, luyện mật làm viên to bằng hạt ngô đồng, ngày uống 3 lần mỗi lần 6 gam, 30 ngày là một đọt điều trị.